نشانه های جسمانی اضطراب عبارتند از : لرزش , عرق کردن دستها , عرق کردن بدن , افزایش ضربان قلب , کوتاهی تنفس , تنش عضلات . سرخ شدن یا گیج شدن , از دست دادن رشته افکار , ناراحتی گوارشی , صدای لرزان .
اضطراب امتحان هم یکی از انواع آن می باشد که برای کاهش آن , اولیا , سیستم آموزش و پرورش و خود دانش آموزبا هماهنگی یکدیگر می توانند نقش موثری داشته باشند
نقش خانواده ها
? ـ محیط خانواده و جو عاطفی حاکم بر آن باید دور از تنشهای عاطفی و مشاجره باشد.
? ـ سعی شود در ایام امتحانات , رفت وآمد و میهمانی های خانوادگی تعطیل یا محدود گردد.
? ـ محیط فیزیکی آرام و بی سروصدا برای مطالعه دانش آموزان فراهم نمایید .
? ـ به استراحت و خواب دانش آموزان توجه کافی داشته باشید .
? ـ وظایف خانگی محوله به دانش آموزان را حذف یا کاهش دهید .
? ـ در هنگام امتحانات , دانش آموزان نیاز به حمایت عاطفی و اطمینان بخشی بیشتری دارند. لذا در این زمینه اقدام موثر داشته باشید.
? ـ ساعات تماشای برنامه های تلویزیون تا حد امکان کاهش یابد .
? ـ از ایجاد ترس و دلهره بی جا در بچه ها خودداری نمایید .
? ـ از توقعات بی جا و فشار بیش از حد برای مطالعه خودداری نمائید .
?? ـ در صورتیکه فرزندتان از موفقیت در یکی از امتحانات رضایت خاطر نداشت , مورد حمایت قرار گیرد و از سرزنش نمودن او خودداری کنید.
?? ـ از حبس کردن دانش آموز در اتاق برای مطالعه کردن خودداری شود و به دانش آموز اجازه استراحت و تفریح لازم نیز داده شود.
?? ـ تغذیه دانش آموز مناسب و مقوی باشد .
?? ـ انتظارات بالا و بیش از حد توانایی از فرزندان , می تواند در ایجاد اضطراب و شدت آن موثر باشد , پس انتظارات مذکور را تعدیل نمائید.
?? ـ کمال گرایی بیش از حد والدین و وسواس شدید خانواده نسبت به نمرات بالا باعث ایجاد اضطراب در فرزندان می شود.
?? ـ از مقایسه فرزندان با یکدیگر و با دیگران پرهیز کنید .
?? ـ از تاکید بیش از حد بر درس خواندن اجتناب کنید .
?? ـ ضمن اطمینان بخشی به دانش آموزان در آنان ایجاد انگیزه نموده و با ارائه پاداش و تقویتهای مطلوب آنها را تشویق به مطالعه نمائید.
نقش مدیران
? ـ برنامه امتحانی را چند هفته قبل از شروع امتحانات به دانش آموزان اعلام کنید.
? ـ فاصله بین جلسات امتحان را باتوجه به سختی یا آسانی دروس تنظیم نمائید.
? ـ پس از تهیه برنامه امتحانی تا آنجا که ممکن است , تغییر جدیدی در برنامه ایجاد نکنید.
? ـ از برگزاری امتحانات با وقت بسیارکم اجتناب نمائید .
? ـ چند دقیقه قبل از شروع امتحان دانش آموزان به محل برگزاری امتحان بروند.
? ـ محل برگزاری امتحان دارای تهویه مناسب , نور کافی , دمای مناسب و صندلی مناسب باشد. در سالن یا نزدیکی آن , آب آشامیدنی در دسترس باشد.
? ـ در حد ممکن از نیمکت ها و یا صندلی های سالم در جلسه امتحان استفاده نمائید.
? ـ محل برگزاری امتحان , عاری از هرگونه عوامل مزاحم از قبیل سروصدا باشد.
? ـ با دانش آموزان به صورت اطمینان بخش و امیدوارکننده در کلاس و جلسه امتحان برخورد کنید.
?? ـ قبل از شروع جلسه فاصله افراد رعایت شده باشد تا در حین برگزاری جلسه نیازی به جابجایی و حرکت نباشد.
?? ـ در شروع جلسه آیاتی از کلام الله مجید قرائت شده و چند جمله دعای مناسب بیان گردد.
?? ـ بعد از شروع جلسه امتحان دانش آموزان را جابجا نکنید .
?? ـ در جلسه امتحان , دبیر مربوط به درس حتما حضور داشته باشد و با جملات اطمینان بخش دانش اموزان را آرام نماید.
?? ـ مراقبین در حین برگزاری جلسات با یکدیگر صحبت نکنند .
?? ـ سعی شود مراقبین بالای سر دانش آموزان زیاد توقف نکنند .
?? ـ اگر مراقبین مشاهده کردند که دانش آموز جواب را اشتباه نوشته , او را سرزنش نکنند.
?? ـ از برخورد شدید با دانش آموزان خاطی اجتناب شود .
?? ـ مراقبین با تبسم و بیان مطلبی نشاط انگیز , تنش های احتمالی دانش آموزان را کاهش دهند.
?? ـ در ابتدای جلسه امتحان راهنمایی و توضیح کافی پیرامون آن آزمون داده شود ودر حین جلسه از توضیح اضافی که موجب حواس پرتی آنان می شود اجتناب نمائید.
?? ـ سئوالات امتحانی , خوانا و از کیفیت بالا و مناسب برخوردار باشد .
?? ـ با دانش آموزان در حین انجام امتحان گفتگو نشود .
?? ـ در صورت نیاز , پیش نویس در اختیار دانش آموزان قرار داده شود .
نقش معلمین
? ـ جلسه امتحان دادگاه حسابرسی نیست و امتحان انتقام نیست .
? ـ قبل از اتمام کلاسها و شروع امتحانات به دانش آموزان اطمینان بدهید و آنها را از امتحان نترسانید.
? ـ به دانش اموزان بگویید که سئوالات از کتاب درسی آنهاست و آنها فقط با مطالعه کتابهای درسی خود به راحتی می توانند به سئوالات پاسخ دهند.
? ـ قبل از امتحانات اصلی از امتحانات مستمر و خود آزمایی به منظور آشناکردن دانش آموزان با سئوالات و نحوه امتحان استفاده گردد.
? ـ از ایجاد رقابت ناسالم در میان دانش آموزان اجتناب شود .
? ـ هدف امتحان باید ارزیابی دانسته های دانش آموزان باشد , نه ندانسته های آنان .
? ـ از انتظار و توقع بیش از حد در طرح سئوالات امتحان اجتناب نمایید .
? ـ در طرح سئوال , اصول سنجش و اندازه گیری خصوصا سطح دشواری سئوالات را رعایت نمائید.
? ـ در ارزشیابی میزان یادگیری دانش آموزان نباید فقط نمره امتحان را ملاک و معیار قرارداد و از دیگر شیوه های ارزشیابی نیز استفاده کنید و سعی نمایند. سئوالات دشوار را در شماره های آخر قرار دهید.
نقش دانش آموزان
الف ) کنترل اضطراب قبل از امتحان و هنگام مطالعه :
? ـ اگر نسبت به درسی مطالعه بی میل هستید تسلیم بی میلی خود نشوید به مرور زمان به مطالعه و درس علاقه مندی شوید.
? ـ از همین حالا وقت خود را با برنامه امتحانی تنظیم کنید .
? ـ به جای اضطراب امتحان , کتابتان را به چند بخش تقسیم کنید و هر زمان روی بخشی از آن کار کنید , می بینید موفق شدن آنقدرها هم دور از دسترس نیست .
? ـ وقتی می بینید اضطراب مانع تمرکز حواستان می شود و شدت آن به اندازه ای است که مفهوم یک جمله را هم درک نمی کنید , خودتان را بیازمایید. کتاب را بسته و جمله را تکرار کنید. دوباره کتاب را باز کنید و مطلب را با صدای بلند بخوانید سپس کتاب را ببندید. این بار خواهید توانست مطلب فراگرفته را به خاطر بیاورید. تمرین و جدیت شما نیرویی عظیم تراز نیروی اضطراب است .
? ـ این جمله را با خود بگویید و آنرا تکرار کنید : « شروع هر کاری در ابتدا آنطور که باید خوشایند نیست , وقتی که پیشرفت کردم انگیزه بیشتری پیدا خواهم کرد. »
? ـ اگر در حین مطالعه نگرانید و حواستان پرت می شود , چند دقیقه استراحت به خود بدهید و حواستان را از رویاها و تخیلات به محیط اطراف خود پرت کنید و محیط اطراف را توصیف نمائید و پس از رنگ استراحت مجددا به مطالعه بپردازید. فقط مطالعه کنید. این ترفند شما را از حواس پرتی و خیالبافی در حین مطالعه نجات خواهد داد.
? ـ توجه داشته باشید که یکی از عوامل موثر و جدی در اضطراب امتحان , انباشته شدن درسها برای شب امتحان است . ضمنا فراموش کنید شب امتحان زمان یادگیری درس نیست بلکه زمان مرور درس است .
? ـ اضطراب , نوعی احساس فریب انگیز است که به شما القا می کند از پس هر کاری که قرار است انجام دهید برنمی آیید. پس در شرایط اضطراب دست از تلاش و کوشش برندارید و به مطالعه درس امتحانی مشغول شوید و اجازه ندهید اضطراب , زمام شما را دردست بگیرد.
? ـ اگر اضطراب امتحان دارید , اولا : آن را بیان کنید . ثانیا : آن را یک اختلال جزئی قلمداد کنید و باور داشته باشید که می توانید اضطراب امتحان را کنترل کنید.
?? ـ شبهای امتحان به اندازه کافی استراحت کنید . غذای ساده صرف نموده و وسایل مورد نیاز را آماده نمایید.
?? ـ همیشه و خصوصا در ایام امتحانات در حفظ سلامت خود کوشا باشید .
?? ـ هیچگاه به خود نگویی اضطراب تمام هوش و حواسم را مختل می کند و از پس امتحان برنمی آیم . متوجه باشید که اضطراب می تواند ایجاد نگرانی کند و کمی شما را برنجاند ولی نمی تواند شما را از هدفتان باز دارد.
?? ـ آرامش روحی و روانی تاثیر زیادی در موفقیت شما دارد . لذا سعی کنید محیط آرام و به دور از تشنج و درگیری برای خود و خانواده و دوستان داشته باشید.
?? ـ قبل از شروع امتحان سعی کنید از همدیگر سوال نکنید .
?? ـ سعی کنید با لباس مناسب و تغذیه کافی سرجلسه حاضر شوید .
?? ـ توجه داشته باشید که شما توان ذهنی و هوش کافی جهت پاسخ به سئوالات را دارید و می توانید از پس از امتحانات خود برآئید.
?? ـ روی صندلی محل امتحان نشسته و چند نفس عمیق بکشید .
?? ـ عضلات بدن خود را رها کنید و اکسیژن را به تمام بدنتان برسانید و به نفسهایتان توجه کنید.
?? ـ از بیان جملات منفی بپرهیزید مانند : « من حتما قبول نمی شوم » و به خودگویی مثبت بپردازید و بگویید : من در امتحان موفق خواهم شد. »
?? ـ انرژی خود را قبل از جلسه امتحان با بحثهای بی مورد در باره سئوالات امتحانی از بین نبرید.
?? ـ ابتدا به سئوالات آسانتر پاسخ دهید سپس سئوالات دیگر را بخوانید و پاسخ دهید.
?? ـ در تحویل برگه امتحانی به مراقبین عجله نکنید و یک بار مرور کنید .
?? ـ اگر اتفاق خاصی در جلسه افتاد , زیاد توجه نکنید .
?? ـ از نشستن در کنار دانش آموزان متقلب که مزاحم شما هستند , خودداری نمائید.
نقش برنامه ریزیان
? ـ اختصاص واحدهای بیشتری از دروس تربیت معلم و تربیت دبیر دانشگاهها به سنجش و اندازه گیری از آموخته های دانش آموزان .
? ـ اختصاص دادن دروس سنجش و اندازه گیری به تعداد بیشتر در دوره های آموزش ضمن خدمت معلمان و دادن تمرینهای عملی به معلمان برای ایجاد مهارت .
? ـ تهیه خزانه سئوال از کل کتابهای راهنمایی و دبستان و دبیرستان .
? ـ تشکیل ستادها یا گروههای ویژه در مدارس و یا ادارات آموزش و پرورش و طرح سئوالات امتحانی توسط این گروهها برای مدارس .
? ـ انجام امتحانات هماهنگ در بعضی موارد .
? ـ استفاده از مدرسین مناطق گوناگون برای طرح سئوال بویژه برای زمانیکه سئوالات هماهنگ است .
? ـ استفاده از تلویزیون و رادیو برای آگاه ساختن خانواده ها , معلمین , مسئولان با مباحث امتحان و کاهش استرس امتحانی .
? ـ برگزاری همایش در مناطق آموزشی تحت عنوان امتحانات و استرس امتحانات , مردودی امتحانات و طرح سئوال .
? ـ طرح مباحث در روزنامه های مختلف صبح و عصر .
?? ـ دادن موضوعات انشا و موضوعات سخنرانی در ارتباط با کاهش اضطراب امتحان و نگارش این مباحث توسط خود دانش آموزان .
?? ـ ایراد سخنرانی های علمی و تربیتی در ارتباط با موضوع در ایران .
?? ـ انجام امتحانات مکرر برای ریزش ترس .
?? ـ آسان کردن مقررات امتحانات .
?? ـ آموزش خوب معلمان و استفاده از طرح درس .
?? ـ سئوال کردن و درس پرسیدن معلمان از تمام شاگردان بطور منظم در طول سال تحصیلی .
?? ـ فراهم سازی شرایط مناسب برای جامعه .
?? ـ انتخاب افراد خوش اخلاق و منظم و آگاه به اهداف امتحان .
?? ـ ارائه خاطرات و تجارب مربوط به کسانیکه در امتحانات سخت گیریهایی کرده اند و آثار مخرب آن برروی دانش آموزان .
?? ـ کم کردن ارزش و اعتبار نمره بعنوان یک وسیله قدرت .
?? ـ آموزشهای جبرانی یا کلاسهای جبرانی .
?? ـ اعلام برنامه امتحانی در آغاز سال تحصیلی .
?? ـ وجود وسایل کمک آموزشی و استفاده از آنها در تدریس .
?? ـ انجام مسابقات علمی .
?? ـ تشویق دانش آموزانیکه در امتحانات نسبت به امتحانات گذشته نمره بهتری گرفته اند.
?? ـ تشویق از معلمان و کادر مدرسه .
?? ـ نمره دادن به فعالیتهای عملی و فعالیتهای غیرنظری و انجام تحقیقات متعدد برای جلوگیری از اضطراب و مردودی .
?? ـ داشتن معلمان راهنما برای راهنمایی معلمان در امر تدریس و طرح سئوال .
?? ـ اصلاح طرح مطالعه کردن و آماده سازی دانش آموزان برای امتحانات .
?? ـ خودداری از مطالعه در شب امتحان .
?? ـ استفاده از روش مصاحبه و همدردی .
?? ـ تقویت اعتماد به نفس تک تک افراد .
?? ـ ارائه زندگی افراد مفوق و دانش آموزان موفق در تحصیل .
?? ـ تقویت سلامت چشم .
?? ـ آماده سازی آئین نامه نویسان متناسب با نیازهای دانش آموزان .
منبع:http://www.torghabehonline.com/news/detail.asp?id=5792
